Konflikt serologiczny to pojęcie, które często wywołuje ciarki na plecach u przyszłych matek, które spodziewają się narodzin dziecka. Jest to choroba hemolityczna płodu, która pojawia się w określonych warunkach i choć brzmi groźnie, współcześnie nie ma się już czego obawiać. Czym jest konflikt serologiczny? Kiedy występuje? Jak mu zapobiegać?
- Konflikt serologiczny – definicja
- Kiedy występuje konflikt serologiczny?
- Konflikt serologiczny – jakie objawy?
- Konflikt serologiczny – jakie skutki?
- Jak zapobiegać chorobie hemolitycznej?
Konflikt serologiczny – definicja
Konflikt serologiczny to potoczna nazwa dla choroby hemolitycznej noworodka. Pojawia się ona jeszcze w okresie płodowym, w trakcie ciąży i jej podłożem jest reakcja immunologiczna pomiędzy przeciwciałami wytwarzanymi przez krwinki płodu względem antygenów wytwarzanych przez matkę. Najczęściej polega to na tym, że grupa krwi matki jest niezgodna z grupą krwi dziecka, a konkretnie różnią się one w zakresie antygenu Rh. Choroba hemolityczna jest wynikiem właśnie takiego konfliktu, ale w obecnych czasach można łatwo jej zapobiegać.
Kiedy występuje konflikt serologiczny?
Konflikt serologiczny pojawia się na skutek niezgodności grupy krwi matki i dziecka. Dzieje się tak wówczas, gdy matka nie posiada antygenu D (grupa Rh-), z kolei dziecko ma odziedziczony po ojcu antygen D (grupa Rh+). Do konfliktu serologicznego dochodzi wówczas, gdy niewielka ilość krwi dziecka przemiesza się z krwią matki, co najczęściej ma miejsce już na końcu ciąży, w czasie porodu. Wówczas organizm kobiety, pozbawiony antygenu D orientuje się, że pojawiła się nowa, dotąd nieznana cząstka i zaczyna traktować ją jak wroga do zwalczenia.
Co więcej, zagrożone konfliktem serologicznym są przede wszystkim dzieci z kolejnych ciąż. Pierwsze ciąże nie są zazwyczaj zagrożone, ponieważ krew matki i dziecka się nie miesza, dzięki barierze w postaci łożyska. Poza tym ciało kobiety potrzebuje czasu do wytworzenia przeciwciał, więc organizm rzadko zdąży zareagować. Dopiero kolejne ciąże są bardziej zagrożone, ponieważ wytworzone wcześniej przeciwciała, wciąż utrzymują się krwiobiegu.
Konflikt serologiczny – jakie objawy?
W przypadku matki konflikt serologiczny nie przedstawia żadnych objawów, inaczej to jednak wygląda w przypadku dziecka. Jeżeli krew dziecka, nawet w niewielkiej ilości zmiesza się z krwią matki lub gdy przeciwciała przedostaną się do łożyska, wówczas krwinki płodu są traktowane jako zagrożenie i zwalczane przez organizm matki jak wirus. Innymi słowy, są one niszczone, prowadząc do niedokrwistości.
Organizm dziecka również się broni, produkując większą ilość krwinek, czego ciało nie jest w stanie znieść, w ten sposób dochodzi najczęściej do obrzęknięć organów wewnętrznych, w tym także serca i ogólnej niewydolności.
Konflikt serologiczny – jakie skutki?
Jakie mogą być w takim wypadku skutki konfliktu serologicznego? Pierwszym i najpoważniejszym jest przede wszystkim powiększenie narządów wewnętrznych i doprowadzenie do ogólnej niewydolności organizmu, która może doprowadzić do poronienia lub zgonu tuż po porodzie. W wyniku zniszczenia erytrocytów przez krwinki matki wytwarza się także bilirubina, której nadmierna ilość doprowadza do zażółcenia skóry, czyli po prostu do żółtaczki poporodowej. W skrajnych przypadkach efektem konfliktu serologicznego może być także żółtaczka jąder podkomorowych, która przyczynia się do uszkodzeń mózgu i rdzenia kręgowego, a co za tym do powstania wielu różnych zaburzeń.
Jak zapobiegać chorobie hemolitycznej?
W obecnych czasach różnica w grupie krwi matki i dziecka nie jest już tak groźna jak kiedyś. Łatwo można temu zapobiegać, jednak podstawą jest kontrola lekarska i badania. Jeżeli matka posiada grupę Rh-, a ojciec Rh+, wówczas matce podawany jest specjalny zastrzyk z immunoglobuliną anty D, który hamuje powstawanie przeciwciał groźnych dla organizmu dziecka. Dzieje się tak poprzez natychmiastowe niszczenie erytrocytów Rh+, które przedostałyby się do organizmu matki, dzięki czemu nie dopuszcza się do reakcji organizmu. Jeżeli nie ma czynnika uczulającego (antygenu D), wówczas nie ma powodu to tworzenia przeciwciał.
Skuteczność tej terapii wynosi 99% i jest ona całkowicie bezpieczna. Pierwszą dawkę immunoglobuliny otrzymuje się w 28 tyg. ciąży, drugą, krótko po porodzie.